Urodził się 3 października 1458 r. jako drugi syn króla Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. Mimo że miał liczne grono rodzeństwa (król posiadał trzynaścioro dzieci), to właśnie on od najmłodszych lat był wskazywany na następcę tronu. Współcześni mu wskazywali, że był idealnym kandydatem na przyszłego króla, roztropny, inteligentny, wrażliwy, skupiony i dobrze wykształcony. O wiedzę zadbali najlepsi nauczyciele tamtych czasów – Jan Długosz, Filip Kallimach i Jan Kanty. Przejawiał też szczególną pobożność oraz skupienie na modlitwie i skromności. Jak pisał Piotr Skarga w Żywotach świętych: częściej go w kościele znajdowano niźli na pałacu i widywano go w modlitwie myślą zachwyconego, jakoby o sobie nie wiedział. Miał świadomość ciążącego na nim przeznaczenia objęcia tronu po ojcu. Podchodził do niego z pokorą, powściągliwością, w duchu łaski Bożej, jak mawiał: Na to królestwo nie jestem łakomy ani sposobny, bo na insze mię Pan Bóg stworzył, które Jezus męką nam swoją zgotował. Rządzenie królestw wielkiej mądrości potrzebuje i ciężka przed Panem Bogiem liczba z niego […].

W 1471 r. został wysłany na czele dwunastotysięcznej armii na Węgry, by objąć tron, który przysługiwał mu z racji dziedziczenia po matce, Elżbiecie. Wyprawa ta niestety zakończyła się niepowodzeniem i Kazimierz powrócił do Krakowa. Ojciec nie przestawał jednak wprowadzać młodego królewicza w czynne uczestnictwo w życiu politycznym kraju. Na początku 1475 r. był na Litwie, w Wilnie, a w 1476 r. uczestniczył w spotkaniu króla polskiego z wielkim mistrzem krzyżackim w Malborku oraz w obradach sejmowych w Piotrkowie i Brześciu Litewskim. Gdy król Kazimierz zmuszony był pozostać na Litwie, by uporządkować sprawy państwowe, królewicz Kazimierz w 1481 r. w zastępstwie króla, jako namiestnik królewski, sprawował przez dwa lata rządy w Koronie.

Pomimo wielu obowiązków natury politycznej nigdy nie zaprzestawał świadczenia pomocy ubogim i chorym. Sam był bardzo słabego zdrowia, od najmłodszych lat bowiem chorował na gruźlicę, więc rozumiał, jak ważne jest wsparcie najsłabszych. Piotr Skarga tak opisywał działalność królewicza: Żadnych uczynków miłosiernych nie opuścił, upadłym wdowom i sierotom i ukrzywdzonym pomocy rozmaite upatrował i ojcowskiej hojności na to, wstawiając się za nie, używał.

Na początku 1484 r. król Kazimierz Jagiellończyk wyruszył w sprawach państwowych do Lublina, zaś królewicz Kazimierz zamieszkał w Grodnie. Niestety, niebawem nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia królewicza, a 4 marca 1484 roku królewicz Kazimierz zmarł. Jego ciało przywieziono do Wilna i złożono w królewskim grobie w kościele katedralnym, który niebawem stał się miejscem pielgrzymek.

Kult królewicza Kazimierza został oficjalnie potwierdzony już w 1521 roku, ale sama kanonizacja nastąpiła w roku 1602.

W ikonografii święty przedstawiany jest w stroju królewskim, z mitrą książęcą na głowie i lilią w dłoni. Jego atrybutami są dwie skrzyżowane buławy, herb Jagiellonów, Matka Boska Ostrobramska oraz szarfa z tytułem hymnu ku czci Maryi Omni die dic Mariae.

Święty Kazimierz jest głównym patronem Litwy oraz szczególnym patronem młodzieży litewskiej. Centrum kultu stanowi Wilno i katedra św. Stanisława, gdzie złożono ciało królewicza. Jest również jednym z historycznych patronów Polski. Jest orędownikiem i patronem poświęcających się służbie publicznej, a na Litwie uważany za opiekuna rzemieślników.

Patronuje archidiecezji wileńskiej i białostockiej, diecezji radomskiej, drohiczyńskiej i pińskiej.

D.K.
na podstawie: Grzegorz Polak Księga świętych
Jerzy Sobczak Święci i ich symbole

Święty Kazimierz królewicz

Święty Kazimierzu królewiczu
pojednaj zwaśnione narody
proś o zgodę Najświętszą Maryję
po polsku
po litewsku
po łacinie
módl się za nami
i wszystkimi Jagiellonami

ks. Jan Twardowski