Jej imię znaczy tyle, co baranek. Językoznawcy tłumaczą, że słowo Agnieszka pochodzi bowiem od łacińskiego słowa agnus, czyli baranek. Stąd zwyczaj, iż w dniu św. Agnieszki  – 21 stycznia – poświęca się baranki hodowane przez trapistów w rzymskim opactwie Tre Fontane, a następnie przekazuje się je siostrom benedyktynkom z klasztoru przy kościele św. Cecylii na Zatybrzu. Z ich wełny zakonnice wyrabiają paliusze, które papież nakłada co roku 29 czerwca w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła świeżo mianowanym metropolitom Kościoła katolickiego (paliusz jest szatą liturgiczną w formie zbliżonej do stuły, ale nakładanej na głowę i wiszącej zarówno na piersiach, jak i na plecach arcybiskupa).

Kim była ta święta, której imię wciąż cieszy się popularnością? Wiemy o niej niewiele. Mimo że pisali o niej m.in. św. Ambroży, św. Hieronim, papież św. Damazy, papież św. Grzegorz I Wielki, nasze wiadomości o Agnieszce są bardziej niż skąpe: jako 12-letnia dziewczynka, pochodząca ze starego rodu, miała ponieść męczeńską śmierć na stadionie Domicjana około 305 roku. Na miejscu świadectwa krwi dzisiaj jest Piazza Navona, gdzie nad grobem męczennicy wzniesiono bazylikę pod jej wezwaniem.

Tam, gdzie niewiele wiadomo o świętym, życzliwa wyobraźnia pracuje nad uzupełnieniem bardziej lub mniej ciekawej jego historii. O św. Agnieszce powstały takie przekazy, iż ze względu na wielkiej miary urodę tej dziewicy rywalizowało o jej rękę wielu zalotników. Ona miała wcześniej ślub czystości. Odrzuciła jednak wszystkich, mówiąc, że wybrała Małżonka, którego nie potrafią zobaczyć oczy śmiertelnika. Zalotnicy, chcąc złamać jej upór, oskarżyli ją, że jest chrześcijanką. Doprowadzona przed sędziego nie uległa ani łagodnym namowom, ani groźbom. Rozniecono ogień, przyniesiono narzędzia tortur, ale ona przyglądała się temu z niewzruszonym spokojem.

Wobec tego odesłano ją do domu publicznego, ale jej postać budziła taki szacunek, że żaden z grzesznych młodzieńców odwiedzających to miejsce nie śmiał zbliżyć się do niej. Jeden, zuchwalszy niż inni, został nagle porażony ślepotą i upadł w konwulsjach. Młoda Agnieszka wyszła z domu rozpusty niepokalana i nadal była czystą małżonką Chrystusa.

Zalotnicy znów zaczęli podburzać sędziego. Bohaterska dziewica została wtedy rzucona w ogień, ale kiedy wyszła z niego nietknięta, skazano ją na ścięcie. Udała się na miejsce kaźni – mówi św. Ambroży – szczęśliwsza niż inne, które szły na swój ślub. Wśród powszechnego płaczu ścięto jej głowę. Poszła na spotkanie nieśmiertelnego Małżonka, którego ukochała bardziej niż życie.

Według legendy św. Agnieszka, całkowicie obnażona na stadionie, została rzucona na pastwę spojrzeń tłumu. Za sprawą cudu okryła się płaszczem włosów.

Stała się patronką dzieci, panien i ogrodników. W chrześcijańskiej ikonografii przedstawia się ją z barankiem mającym nimb lub z dwiema koronami – dziewictwa i męczeństwa. Nieraz obok płonie stos, na którym próbowano ją spalić. Jej atrybutami są ponadto: gałązka palmowa, kość słoniowa, lampka oliwna, lilia, miecz albo zwój.

ks. M.Cz.
na podstawie: brewiarz.pl